سیر تکاملى خوشنوسى ایران

لینک دریافت خرید پایین توضیحات

فرمت فایل word  قابل ویرایش پرینت

تعداد صفحات: 19

دو سطری خشنویسی

خط شکل مکتوب کلام انتقال مفاهیم شکل عینى ماهیت اصلى خط خوشنویسى است. خوشنویسى یکى هنرهاى اصیل سنتى کشور است. قرن‌هاست هنر به‌عنوان پررونق‌ترین جلوه‌سازترین شاخه هنر زیباى ایرانى شناخته شده یکى ابعاد فرهنگ اصیل ایرانى بوجود اورده است. خوشنویسى والاترین منزلت میان هنرهاى اسلامى دارد یکى تعاریف خوشنویسى متون اسلامى است: خوشنویسى هندسهٔ روحانى لغاتى به‌ وسیلهٔ ابزار مادى تجسم مى‌یابد

سیر تکاملى خوشنوسى ایران

طبق انچه رسالات کتب مولفان مشهور بعد اسلام امده، اولین شخصى خط نوشت ”مرا مر ابن مره“ شبه جزیرهٔ عربستان اولین کسى صدر اسلام قران نوشت حسن خط شهرت داشت خالد ابن ابوهیاج براى عمر بن عبدالعزیز قرانى زر نوشت. بعد ان‌که کوفه به‌صورت شهر بزرگى درامد، خط کوفى شهر رواج یافت رونق گرفت خط کوفى شهرت یافت. قدیمى‌ترین قران خط کوفى متعلق اواخر قرن سوم هجرى است. بعدا نسخ کتابت قران بجاى خط کوفى بکار رفت قرن بعد خطوط دیگرى توسط خوشنویسان ایرانى پدید امد مدت‌ها بعد تکوین خط‌ هاى عربی، خوشنویسى مقامى والاتر بالاتر نقاشى داشت. خطى قرون اسلامى ایران رواج داشته خوشنویسى مى‌کرده‌اند امروزه خطى رسمى است، اصل الفباى عربى مى‌باشد. عرب‌ها پیش اسلام اثر ارتباط اقوام متمدن‌تر خط زبان نبطى سریانى اشنا شده بودند هر یک دو خط استفاده مى‌کردند. خط‌‌هاى نبطى سریانى خطوط سامى تقلید براى عرب‌ها امکان‌پذیر. خط اولى منشا خط نسخ دومى اصلى خط کوفى است. بعد اسلام ظاهرا هر دو خط به‌کار مى‌رفته است. خط نسخ بیشتر براى تحریر نامه‌ها خط کوفى براى کتابت مصحف‌ها، کتیبه‌ها سکه‌ها استفاده مى‌شد. اواخر دورهٔ امویان اوایل عباسیان قلمرو خط عربى وسعت یافت به‌تدریج ایران ومصر شمال افریقا انتشار رواج یافت کم‌کم دو خط مذکور اقلام دیگرى پدید امد. قبل اسلام ایران انواع خط جمله خط میخی، پهلوى اوستایى رایج حتى اثار برجاى مانده چنین برمى‌اید ایرانیان نوشتن انها هماهنگى ضوابط خاصى داشته‌اند. اما پذیرش اسلام توسط ایرانیان، خط زبان قرانى رواج یافت. اخر قرن سوم اوایل قرن چهارم هجری، شخصى نام ابن مقلد بیضاوى شیرازی، وزیر مقتدر خلیفهٔ عباسى برادرش ابوعبدا... حسن هرج مرج اقلام گوناگون پایان دادند تکمیل اقلام موجود (چهارده نوع) هندسى کردن ابعاد حروف تعیین اساس قواعد دوازده‌گانه خط، خوشنویسى تحت ضابطه اوردند پایهٔ خطوط سطح دور نهادند. خط نسخ زمان ابن مقلد به‌ بعد قالبى بهتر درامد شهرت قابل توجهى یافت. ابن مقلد قواعد خوشنویسى دو بخش تقسیم کرده است: حسن تشکیل حسن وضع. حسن تشکیل قاعدهٔ اصول نسبت پدید مى‌اید دیگرى حسن وضع قواعد ترکیب کرسى استفاده مى‌شود. بعد ابن مقلد خطاطان دیگر به‌تدریج اصول بسط دادند. قواعد عبارتند از: - قاعدهٔ اصول: قوت، ضعف، سطح، دور، صعود، نزول، سواد، بیاض، ارسال. یعنى حسن نگارش حروف استحکام انها جهات مذکور. - قاعدهٔ نسبت تناسب: یعنى حروف شکل‌هاى مشابه هم، همهٔ موارد یک اندازه باشند. - قاعدهٔ ترکیب: یعنى امیزش هماهنگ دلپذیر حروف، کلمات، جمله‌ها سطرها یکدیگر ‌گونه‌اى حسن ترکیب برخوردار باشد. - قاعدهٔ کرسى: یعنى نوشتن توجه خط کرسى انجام شود. دو اصطلاح صفا شان صفت خطى مرحلهٔ کمال رسیده باشد. صفا حالتى طبع شاد چشم روشن سازد. شان کیفیتى خط چون پدید اید خطاط نگریستن خط مجذوب شود احساس خستگى نکند. بعد ابن مقله، ابن بواب، ضمن بکار بستن قواعد دوازده‌گانه، سنجش حروف میزان نقطه، قواعدى خوشنویسى پیشنهاد کرد دقت تراش قلم انتخاب مرکب ترتیب شاگردان متعدد تکمیل اقلام ثلث نسخ رقاع تاثیرگذار بود. طى دو قرن پس ابن بواب، خوشنویسى توسط خطاطان متعدد رونق گرفت؛ این‌که یاقوت مستعصمى ظهور کرد میان اقلام متعدد رایج شش قلم ثلث، نسخ، ریحان، محقق، توقیع رقاع برگزید زیبا گرداندن انها ابتکاراتى به‌خرج داد. اقلام سته خطوط اصول مشهورند. خوشنویسان ایرانی، خطى وزین سبک روح خط تعلیق مشتق ساختند نستعلیق نام گرفت. نستعلیق واژه‌هاى نسخ تعلیق شده قرن نهم هجرى توسط ایرانى‌ها ابداع همچنان خط ملى انان محسوب مى‌شود. واضع خط نستعلیق میرعلى تبریزى بود، قواعد پیچیدهٔ حاکم تدوین نموده زمان سلطنت شاه طهماسب (۹۳۰-۹۸۴ هـ .ق) خط نستعلیق جاى نسخ گرفت خط منتخب براى نگارش دیوان‌هاى شعر، داستان‌هاى حماسى دیگر رواوین گردید. یک قران کامل خط نستعلیق موجود نسخهٔ منحصر بفرد براى کتابخانه شاه‌طهماسب سال ۹۴۵ هـ . توسط شاه‌محمود نیشابورى کتابت شده نمایش قدرت زیبایى خط نستعلیق شمار مى‌اید. دوران سلطنت شاه‌عباس بزرگ، دورهٔ طلایى خط نستعلیق شمار مى‌رود. دوران خوشنویسان بنامى رسد کردند معتبرترین انها میرعماد حسینى است. قرن نهم همچنین خورشید بلندپایه خط خوشنویسى سلطان على مشهدى ظهور نود شهرتش زمان حیات عالم‌گیر شد. قرن دهم ستارگان بسیارى چون شاه‌ محمود نیشابوری، سلطان محمد خندان، بابا شاه تربتی، پیرمحمد شاگرد میرعلی، سید احمد مشهدی، محمود سیاوشانی، شیخ مرشدالدین شیرازی، شاه‌محمد مشهدى اسمان هنر خوشنویسى سرزمین درخشیدند. میرعلى هروى استاد الاساتید خط دوران ظهور کرد. وى قواعد خط نظم اورد اثارى چون هفت اورنگ جامی، چهل حدیث (سه نسخه)، گلستان سعدی، بسیارى اثار ادبى فرهنگى سرزمین قلم جادویى خود مزین کرد. مهمترین حوادث خط خوشنویسى قرن دوازدهم، ظهور درویش عبدالمجید طالقانى استاد مسلم خط شکسته است. بزرگان دیگر خط قرن احمد نیریزى است. او نسخ‌نویسان بزرگ زمان خود نستعلیق شکسته مهارت دارد. قرن دوازدهم هجرى خط نسخ متمایل نستعلیق گردید قرن سیزدهم چهاردهم هجرى قمرى به‌تدریج خوشنویسى نستعلیق توجه شده مشاهیر عمده هنر عبارتند از: وصال شیرازى فرزندانش، میرزا محمدرضا کلهر، میرزا غلامرضا اصفهانی، عماد‌الکتاب. خط نستعلیق دست هنرمندان ایرانى متولد شد، میرعماد حسنى ان‌را درجهٔ کمال رسانید زمان میرزا محمدرضا کلهر ادامه یافت. دورهٔ معاصر على اکبر کاوه، حسن زرین خط، سید حسین سید حسن میرخانى و