تجلی وحدت کثرت هنر اسلامی

لینک دریافت خرید پایین توضیحات

فرمت فایل word  قابل ویرایش پرینت

تعداد صفحات: 45

تجلی وحدت کثرت هنر اسلامی

«هنر اسلامی نمودار همان مفهومی که نامش برمی اید، بدون هیچ ابهام تردیدی. هنر اسلامی بیرونی ملموسترین چهره اسلام است». (بروکهارت، 1365، 16)

اندیشه اسلامی بعد گذشته دو سده، هنری خصوصیات ویژه منحصر فرد جهان عرضه کرده که خصوصیات قرنها پایدار مانده روز روز شکوفاتر درخشانتر شده است. خصوصیات زمانی که وحدت وجود داشت تداوم یافت. هنر وحدت هماهنگی جستجو کرد هماهنگی چیزی جز کثرت وحدت نبود. وحدت زیربنای همه چیز وحدت هماهنگی کمک هندسه، وزن نور جلوه گر شد. روند چنین اندیشه که هنر اسلامی سده 13-12 ق تمامی سرزمینهای اسلامی، نظر ساختار تزیین، الگوی واحدی پیروی کرد تداوم بخشید. ویلسون، 1377، 4

نکته اساسی هنر اسلامی که باید بدان توجه کرد عبارت توحید. هنرمند مسلمان کثرات گذرد وحدت نایل اید. انتخاب نقوش هندسی اسلیمی خیالی کمترین استفاده نقوش انسانی وحدت نقوش یک نقطه، تاکیدی اساس است:

ندیم مطرب ساقی همه اوست خیال اب گل ره بهانه

(مددپور، 1377، 196)

جهان تفکر اسلامی جلوه مشکات انوار الهی حاصل فیض مقدس نقاش ازلی، هر ذره هر موجودی موجودات جهان هر نقش نگاری مظهر اسمی اسماء الهیه میان موجودات، انسان مظهر جمیع اسماء صفات گزیده عالم است. (همو، 1374، 133)

به هر تقدیر جلوه گاه حقیقت هنر، همچون تفکر اسلامی، عالم غیب حق است، عبارت دیگر، حقیقت عالن غیب هنرمند متجلی است، همین جهت، هنر اسلامی عاری خاصیت مادی طبیعت کند. او نقش قالی – کاشی تذهیب حتی نقاشی که نحوی مانع حضور قرب جهت جاذبه خاص است، نمایش عالم ملکوت مثال که عاری خصوصیات زمان مکان فضای طبیعی بیند. نمایش کوششی تجسم بعد سوم پرسپکتیو دید انسانی نیست. تکرار مضامین صورتها همان رفتن اصل است. هنرمند مضامین الگوی ازلی نه صور محسوس بهره جوید، نحوی که گویا صور خیالی او صور مثالی عالم ملکوت پیوندد. (همو، 1377، 196)

از دیدگاه یک هنرمند مسلمان هنرمندی جهان اسلام، پیشه وری که سطحی تزیین کند، پیچاپیچی هندسی گمان عقلانی راه شمرده شد. زیرا که نقش اشاره بسیار اشکاری اندیشه) اینکه یگانگی الاهی وحدت الوهیت زمینه پایه گوناگونیهای کران جهان است. واقع وحدت الوهیت ورای همه مظاهر است، زیرا که سرشت مجموع کل چیزی بیرون وجود خویش نمی گذارد همه فرا گیرد «وجود دومی» جای نمی گذارد. همه، طریق هماهنگی تابیده جهان که وحدت الوهیت جهان نمودار شود هماهنگی چیزی نیست جز «وحدت کثرت» (الوحده فی الکثره) همان گونه که «کثرت وحدت» (الکثره فی الوهده) است. گره خوردگی بیانگر یک جنبه جنبه دیگر است. ولی باز مطلب یاد رسد که وحدت زیربنای همه چیز است، یعنی انکه جهان عامل واحدی پی ریزی شده مانند یک طناب یک خط که سیری کران پیوسته خویشتن بازمی گردد دور شود. (بورکهات، 1365، 75)

خطوط یک سلسله معانی ذهن ایجاد کنند، یک خط عمودی حقیقت سمبلی متعالی شدن بالا رفتن، یک خط افقی سمبلی سکون اصطلاح حرکت بودن. مقدار خطوط اضافه خطوط مایل که عبارت حرکاتی که حقیقت یکی سوها باید برود، هنر اسلامی تبادل دارند.

اگر یک خطی چهل پنج درجه، رو پائین بیاید حرکت افولی است، اگر چهل پنچ درجه بیشتر باشد رو بالا برود، حرکتی که خواهد جهت صعود برگردد.مجموعه این‌ها دریک هنراسلامی به‌اضافهخطوط مدور متحرکت، صورت بسیار متعالی ترکیب شده است. روزنه باغ بهشت ص

هنرمندان پیشه وران اسلامی که کار تزیینات هندسی پرداختند – مثلا شبکه درهم رفتگی غنچه پوشاندن سطحهای مختلف ساختند – دایره که اساس کار خویش قرار دادند مبنا تزیینات خود می‌نگاشتند محو کردند دایره مجازی انگاشته شده نهانی باعث می‌شد خطوط راست چون اشعه دوایری نامرئی جلوه کنند جهان بلورها تکه برف جهان پر لذت دوردست پر ستاره نمایان گردد.

بورکهایرت، 1365 75

تعالیم عقاید اسلامی کل شئون صور هنری رایج تمدن اسلامی تاثیر گذاشته صورتی وحدانی هنر داده است. مثلا گرچه مساجد جهاتی شکل صورت معماری خاصی پیدا کرده اند ولی بسیاری اصول معماری تزئینات انها درست مطابق قواعد اصولی بوده که ابنیه غیردینی رعایت شده است. رو روحانیت هنر اسلامی نه تزئین قران معماری مساجد بلکه تمام شئون حیات هنری مسلمین تسری پیدا کرده هر یک بنا قرب بعد حق صورت روحانی تر مادی تری یافته اند. ممیزات هنر اسلامی کاهش تعینات است. ارنست کونل هنرشناس غربی باره ممیزه چنین گوید:

«تقوایی هراس الود» مانع گردید که علاقه واقعیات گرایش سوی کثرات بتواند موانع پیش پا بردارد موضوع باعث کار بردن طرحهایی تزئینی گردید که خود ملهم واقعیت بود. مخالفت گروندگان سوی طبیعت چنان طبع فردفرد مسلمانان رسوخ کرده که حتی بدون تذکرات موکد پیامبر (ص) توانست پابرجا بماند. علت فعالیت استادان هنر اسلامی فقط محدود کارهای معماری صنایع مستطرفه شود.»

به هر تقدیر دوری طبیعت محسوس رفتن جهانی ورای صور تمثیلی اشکالی نباتی اسلیمی خطایی گره وضوح بچشم اید. وجود مرغان حیوانات اساطیری حالت ماوراء طبیعی نقوش افزوده است. وجود چنین تزئیناتی دیگر عناصر نور حجم صورت فضایی روحانی هنر اسلامی بخشد. روح هنر اسلامی سیر ظاهر باطن اشیاء امور است.

هنرمندان اسلامی نقش نگاری که صورتهای خیالی خویش عالم کثرت بینند، هرکدام جلوه حسن جمال جلال الهی نمایند. بدین معنی هنرمند همه موجودات چون مظهری اسماءا…… بیند اساس اثر هنری او مثابه محاکات ابداع اسماءالله است. جهان تفکر اسلامی جلوه مشکات انوار الهی است.