تاسیس علم نحو توسط امام علی علیه السلام

لینک دریافت خرید پایین توضیحات

فرمت فایل word  قابل ویرایش پرینت

تعداد صفحات: 141

اغاز علم نحو

تاسیس علم نحو توسط امام علی علیه السلام

زبان عربی مانند هر زبان دیگر قواعدی دارد که علم نحو می‌نامند علم نحو حفظ لغت اشفتگی تحریف معنای کلام اهمیت زیادی دارد انجا که گاهی تبدیل کسره فتحه معنای یک کلمه تغییر می‌کند که بعضی موارد مستلزم کفر قواعد زبان عرب عصر خلافت امام علی علیه‌السلام کشف تنظیم نشده نوشتن کلام عربی بدون اعراب گذاری انجام می‌گرفت. قران کریم سایر نوشته‌ها نامه‌ها بدون اعراب مردم قانون اعراب گذاری نمی‌دانستند اما کار اموختن قواعد زبان عرب ساکنین جزیره‌العرب که غیر عرب امیزش نداشتند بطور طبیعی انجام می‌گرفت یعنی یک طفل عرب اموختن سخن گفتن قواعد ساده اسانی می‌اموخت بخصوص انکه فرهنگ عرب قبل اسلام بسیار بسیط حول یک زندگانی ساده دور می‌زد که عبارت اب، نان، گوشت، شتر صحرا، شمشیر، نسب، جنگ قبیله‌ای مانند ان. پس نزول قران کریم فرهنگ عرب فرهنگ اسلام ابعاد گوناگون صفات ربوبی شناخت انبیاء احوال قیامت اخلاق احکام تبدیل یافت لغت عرب فرا گرفت. لیکن پس فتوحات مسلمانان امیزش انان افراد غیرعرب زبان مانند ایرانیان ساکن شهر کوفه که ایشان حمراء می‌خواندند اهل سند هند بصره که ایشان سبابجه زط می‌نامیدند اقباط اسکندریه هجرت مسلمان‌های عرب کشورهای افریقا هند سند بلخ بخارا لغت عرب اشفتگی پیدا نمود طوری که کودکان عرب واسطه معاشرت همسالان غیرعرب بجای اینکه زبان فصیح عرب قوم قبیله عرب خود بیاموزند کودکان معاشرین غیرعرب می‌اموختند علاوه اینکه گاهی مادران اطفال زنانی بودند که فتوحات اقوام قبط فوس روم اسیر شده بودند کودکان سخن گفتن مادر غیرعرب کلفت نوکر غیر عرب خانه می‌اموختند نتیجه عومل چنان اشفتگی زبان نسل جدید عرب پدید امدکه نزدیک تدریج لغت عرب مانند زبان بعضی ملل قدیم بین برود انجا که جز معدودی متخصصین هر عصر نتواند زبان بفهماند نتیجه باعث می‌شد که خواندن فهمیدن قران سنت پیامبر جز معدودی امکان نداشته باشد. اشفتگی زبان عربی نیمه اول قرن اول هجری بود. ابوالاسود دئلی که یکی اصحاب شاگردان حصرت علی داستان تاسیس علم نحو قانون اعراب گذاری زبان عربی چنین حکایت می‌کند؛ روزی حضرت امیر وارد شدم. دیدم حضرت حال فکر اندیشه من فرمود: شهر شما کوفه قران غلط می‌کنند. می‌خواهم کاری کنم لغت عرب اشفتگی بیرون اید گفتم امیرالمومنین اگر کار بکنید لغت عرب زنده کرده‌اید بعد چند روز خدمت حضرت رسیدم نوشته‌ای من داد که زیربنای علم نحو نوشته تقسیم کلمه اسم فعل حرف تعریف انها شروع می‌شد. بعد حضرت من فرمود: انح نحوه؛ نحو پیش برو. ابوالاسود می‌گوید: گرفته منزل رفتم یک دوره قواعد نحو طبق راهنمایی طرح حضرت نگاشتم بعد حضرت نشان دادم حضرت اشکالاتش رفع کرد. مثلا اسماء مشبهه بالفعل فرمود: چراکان ننوشتی، گفتم: نمی‌دانستم انهاست. فرمودند: جمله انها است.

اغاز بسط علم نحو صدر اسلام

علوم ادبی دستور زبان عربی یعنی نحو اغاز می‌شود. مورخین اسلام اجماع اتفان دارند که مبتکر علم نحو امیرالمومنین علی علیه‌السلام است. علامه جلیل مرحوم سید حسن صدر کتاب نفیس تاسیس الشیعه دلائل شواهد غیرقابل انکار مطلب ذکر کرده (تاسیس الشیعه لعلوم السلام صفحات 40-61)

علی علیه‌السلام ابوالاسود دئلی که مردی شیعی فوق‌العاده استعداد بوده اصول نحو اموخت دستور دارد که اساس تامل کند بیفزاید، ابوالاسود طبق دستور عمل کرد چیزهایی افزود انچه می‌دانست عده‌ای جمله دو پسرش عطاءبن ابی‌الاسود اباحرب بن ابی‌الاسود یحی‌بن یعمر میمون اقرن یحی بن نمان عنبه‌الفیل اموخت. گویند اصمعی عرب ابوعبیده ایرانی دو ادیب معروف اسلامی، شاگردان عطاء پسر ابوالاسود بوده‌اند طبقه بعد طبقه افراد دیگری قبیل ابواسحاق عیسی ثقفی ابوعمروبن العلاء که مردی شیعی قراء سبعه بسیار جلیل‌القدر قرار گرفته‌اند. ابوعمروبن العلاء مردی لغوی عارف زبان ادبیات مخصوصا اشعار عرب کمال تقوا ماه مبارک رمضان هرگز شعر نمی‌خواند سفر نوشته‌های خود رو که متضمن اشعار عرب جاحلی بین برد.

اصمعی، یونس بن حبیب، ابوعبیده، سعدان بن مبارک نزد وی شاگردی کرده‌اند.

خلیل بن احمد عروضی که مجتمعدان صاحب نظران درجه اول علم نحو استاد مردی شیعی نوابغ شمار می‌رود طبقه بعد طبقه قرار گرفته است. سیبویه معروف صاحب الکتاب شاگرد خلیل بوده اخفش معروف نزد سیبویه خلیل تحصیل کرده بعد نحویین 2 نحله کوفیین بصریین تقسیم می‌شوند. کسانی معروف شاگردش فراء ابوالعباس ثعلب شاگرد فراء ابن الاخباری شاگرد ابوالعباس ثعلب نحله کوفی بوده‌اند اما سیبویه اخفش مازنی مبرد زجاج ابوعلی فارسی ابن جنی عبدالقادر جرجانی که ترتیب استاد شاگرد بوده‌اند نحله بصره شمار می‌روند.

اللهم انی اسئلک من علمک بانفذه.

سپاس خدایا برابر عطا احسانش، احسانی که ما قبل ازما بعد ما بندگانش عطا فرمود. سپاس اندازه انچه هست اینه علمش می‌نماید، سپاس چند برابر انچه هست، جاویدان همیشگی، روز رستاخیز سپاسی بی‌کران.

در اغاز لازم می‌دانم که زحمات مادرم برادر عزیزم حسین که همواره پشتیبان من زندگیم بودند تشکر نمایم.

و همچنین استاد فرزانه ارجمندم جناب اقای دکتر دیباجی که مشوق راهگشایم بوده هستند کمال تشکر قدردانی دارم.

و استادان محترم اقای دکتر زندی استاد راهنما اقایان دکتر صدقی فیروزحریرچی دکتر حریرچی که راهنمایی‌های ایشان طول تحصیل بهره‌مند گردیدم اقای دکتر شکیب که الگوی اخلاق شایسته هستند تشکر نمایم.