تحقیق حاکمیت ازان خداست

لینک دانلود خرید پایین توضیحات

دسته بندی : وورد

نوع فایل :  .doc ( قابل ویرایش اماده پرینت )

تعداد : 3 صفحه

---

 قسمتی متن : 

حاکمیت ازان خداست

حسن احمدی‌زاده: نگاهی تاریخ فقاهت اثار علمای نامدار عرصه‌ فقه فقاهت، درمی‌یابیم که یک اندیشمند فقیه تنها کمک علم اصول استنباط احکام شرایع الهی اجرای انها جامعه نمی‌پردازد. 

بلکه نوع جهان‌بینی فهم او انسان جهان، استنباط او مسائل اجتماعی، سیاسی اقتصادی نقشی اساسی ایفا می‌کند.  جهان‌بینی هر شخص پایه شناخت او استوار است.

 از این‌رو شناخت جهان‌بینی هر متفکر، نخستین گام جهت شناخت اندیشه‌های او خواهد بود. هدف جستار، بررسی ابعاد مختلف نگرش جهان‌بینی یکی فقها اندیشمندان عالم اسلام یعنی محقق اردبیلی تاثیر نوع جهان‌بینی او نگرش فقه سیاسی وی است.

محقق اردبیلی یکی مشاهیر مفاخر علمای امامیه قرن دهم هجری است. اوایل قرن، صفویان ایران قدرت رسیدند اولین بار، مذهب شیعه به‌عنوان مذهب رسمی کشور برگزیده شد.

از پس، شاه اسماعیل اول جانشینان او سیاست مذهبی خاصی پیش گرفته خود وارث امامان شیعه خواندند. انان ترویج اموزه‌های مذهب شیعه، علمای مذهب ایران فرا خواندند. پس ان، روند جدیدی تحول اندیشه‌ سیاسی علمای شیعه اغاز شد.

برخی انان توجه موقعیت سیاسی فراهم شده، درصدد گسترش معارف مذهبی شیعه برامده کنار دولت صفویه قرار گرفتند پذیرفتن مناصبی چون شیخ الاسلامی مقام صدری قضاوت، ضمن مهار کنترل قدرت سیاسی، برپایی کلاس درس تاسیس حوزه‌های علمیه، تربیت طلاب تقویت مراکز علمی فقهی شیعه پرداختند.

عده‌ای انان، جمله محقق اردبیلی اعتقاد اینکه هر سلطان غیرمعصوم، بدون اذن خاص عام امام، جائر است، راهکار دیگری برگزیدند.

بنابر این، عصر محقق اردبیلی 2نوع گفتمان مشخص میان علمای شیعه وجود داشت. حالی که گفتمان اول، حضور حوزه‌ اقتدار دولت صفوی همکاری نزدیک انها قبول مناصب مختلف سیاسی اجتماعی باور داشت، گفتمان دوم، حفظ استقلال حوزه برابر قدرت دولتی تبیین حقایق مذهب شیعه معتقد بود، اما عین حال، همکاری دولت نوپای صفوی حد ضرورت، بدون اشکال می‌دانست. اندیشه‌ سیاسی محقق اردبیلی گفتمان دوم جای می‌گیرد.

محقق اردبیلی، دوره پا عرصه‌ وجود گذاشت. وی که اواخر سلطنت شاه اسماعیل اول (بین سال‌های 930-920ق) اردبیل دنیا امده بود، پس گذراندن تحصیلات اولیه‌ خود ایران، راهی حوزه‌ علمیه‌ نجف شد.

او عصر شاه طهماسب (930-980)، شاه اسماعیل دوم (984-985) محمد خدابنده (985-996) یکی مشهورترین عالمان شیعی که حوزه‌ علمیه‌ نجف، تدریس تحقیق می‌پرداخت حضور مرکز اقتدار دولت صفویه خودداری کرد. رو، بررسی اندیشه‌ او به‌عنوان سرسلسله‌ فقهای ایران، اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.

 محقق فقه، روشی کاملا مستقل مخصوص خود داشته مکتبی خاص وجود اورده که مشخصه‌ ان، اتکا فکر اجتهاد تحلیلی تدقیقی، بدون توجه اراء نظریات پیشینیان بود. او اگر چه اساس فقه، تغییر تحولی ایجاد نکرده اما دقت‌های خاص موشکافانه روش ازاد شجاعت حقوقی او مکتب وی کاملا ممتاز برجسته ساخته است.

ضرورت حکومت، زندگی اجتماعی بشر، نظر عقلاء یک امر بدیهی تلقی شده است. محقق اردبیلی تبع حکما، انسان موجودی مدنی الطبع می‌داند که ناچار معاشرت هم‌نوعان خود جامعه است.

و چون جهان، محل نزاع فساد بنی ادم ظلم فسق است، بدون قانون شریعت، که تعبیر محقق عبارت «تعلیم حسن معاش معاد طبق صواب سداد بازداشتن ظلم فسق فساد»، زندگی اجتماعی انسان میسر نمی‌شود. سوی دیگر می‌دانیم که وجود کامل‌ترین قانون شریعت، بدون اجرا جامعه، کارایی نداشته بیهوده خواهد بود.

 لذا «خداوند اجرای شریعت عهده‌ حجت‌های خود زمین، که پیامبران ائمه اولیای خدا هستند، قرار داد انچه مقصود اوست نیاز احتیاج بندگانش است، انها برسانند.» عقیده‌ محقق اردبیلی، نیاز اختصاص عصر پیامبر ندارد لذا هر پیغمبری بعد انکه دار دنیا رحلت کند، نایبی کار احکام شریعت پاسبانی کند.

محقق اردبیلی درباره‌ ضرورت عقلی حکومت می‌افزاید: «چون سویی مصالح مفاسد زندگی، انسان‌ها مخفی کسی غیراز خدا انها علم ندارد سوی دیگر، انسان حسن معاش معاد نیازمند معرفت مصالح مفاسد است، لطف رحمت الهی ایجاب می‌کند که مصالح مفاسد انسان تعلیم نماید انجا که کار، تنها عهده‌ کسانی ساخته که خداوند صلاحیت انها عالم راضی باشد، پس لازم خداوند، خود، چنین اشخاصی تعیین کند.

 پس شکی نیست که امامت ریاست عامه‌ مردمان، امور دینی دنیوی انان موجب دفع ضرر حصول نفع زندگی انهاست. پس واجب که خداوند چنین اشخاصی مشخص تعیین کند.» محقق اردبیلی علاوه ضرورت عقلی، کتاب سنت اثبات ضرورت حکومت استفاده کرده است. وی درباره‌ اینکه هیچ زمانی مومنان بدون رهبر سرکرده رها نشده‌اند، ایه‌ هفتم سوره‌ مبارکه‌ انبیاء ایه‌ 36 سوره‌ قیامه استناد کرده است.

بنابر این، دیدگاه محقق، حاکمیت حکومت، ماهیتی کاملا الهی دارد. حاکمیت الهی، زمانی حکومت نبوی تحقق می‌یابد زمانی حکومت خلیفه. هر کدام که باشد، تاثیری ماهیت الهی نخواهد داشت. انچه مهم است، که حاکمیت همه‌ انها امور دینی دنیوی مردم باید جانب خدا باشد.

 از رو، انجا که نظر محقق اردبیلی، مهم‌ترین ملاک تعیین انواع حکومت، پیوند عدم پیوند منبع اصلی حاکمیت، یعنی حاکمیت الهی است، انواع حکومت نظر او می‌توان به2 نوع حکومت مشروع حکومت غیرمشروع جائر تقسیم کرد. حکومت مشروع یعنی حکومتی که حاکمیت مشروعیت خود حاکمیت الهی اخذ کرده باشد.

 این نوع حکومت، تنها حکومت ولایت نبوی ولایت معصوم نایبان انها، یعنی فقهای جامع الشرایط، یافت می‌شود. بخش، به‌دلیل گستردگی بحث اقسام مراتب حکومت مشروع نگاه محقق، تنها بحث بررسی حکومت فقهای جامع الشرایط عصر غیبت، منظر وی می‌پردازیم علاقه‌مندان تفصیل اصل بحث منابع اثار مکتوب محقق حوزه ارجاع می‌دهیم.

محقق اردبیلی یکی اغازگران اندیشه‌ ولایت فقیه عصر غیبت بوده است. گفتمان سیاسی او حاکمیت مردم، تنها معصوم جایز عصر غیبت، کسانی جایز که خدا رسولش حکومت انها راضی باشند بدیهی که خدا رسول حاکمیت کسانی رضایت داده‌اند که واجد شرایط عدالت علم مصالح مفاسد امور دینی دنیوی مردم باشند.

از دیدگاه وی وظیفه فقط عهده‌ فقهای جامع الشرایط می‌اید بس. وی فقهای جامع الشرایط عصر غیبت، ورثه الانبیاء قایم مقام امام عصر نایب او دانسته معتقد که اذن امام زمان نیابت انان معلوم بدیهی است، زیرا غیراین صورت، اختلال نظام عصر غیبت پیش می‌اید نظم جامعه مختل می‌شود زندگی انسان‌ها تنگنا سختی قرار می‌گیرد.

علاوه دلیل عقلی، اجماع اخبار موید امر است. بنابر این، نظر او هر کسی که جامع شرایط باشد، جانب امام معصوم ولایت مردم نصب شده انتصاب، نیازی نصب خاص ندارد انچه امام معصوم جائز است، او جائز ‌باشد.

چنان‌که گفته شد، محقق اردبیلی اثبات نیابت فقهای جامع الشرایط سوی امام، ادله‌ اربعه یعنی عقل، اجماع، کتاب سنت، استدلال می‌کند.

 دلیل عقلی او پیش بدان اشاره کردیم گفتیم که نظر محقق، لزوم جلوگیری اختلال نظام جامعه رفع ضیق حرج زندگی انسان‌ها، حکم عقل، یکی دلایل ضرورت حاکمیت ولایت علی الاطلاق فقیه عصر غیبت است. رو، انتصاب فقهای جامع الشرایط عصر غیبت، ولایت حاکمیت تصرف همه‌ اموری که امام، اولی تصرف انها بود، یک ضرورت عقلی است.

محقق اردبیلی علاوه دلیل عقلی، اجماع یکی ادله‌ ثبوت نیابت فقهای جامع الشرایط امام ولایت تصرف امور دینی دنیوی مسلمانان دانسته مهم‌ترین اثار فقهی خود، اجماع‌هایی فقها علمای دیگر امر، ذکر می‌کند.

 وی پس استدلال به‌دلیل عقلی اجماع، اخبار احادیث مستند، استناد کرده ولایت فقهای جامع الشرایط عصر غیبت، طریق اخبار اثبات می‌رساند. وی پس نقل اخبار مختلفی باب قضا، جمله، مقبوله‌ عمر بن حنظله روایت ابی خدیجه، چنین نتیجه می‌گیرد: «و ظاهر هذه الاخبار المتقدمه یدل علی کل من اتصف بالشرائط هو منصوب من قبله(ع) له الحکم مثله...».

محقق اردبیلی پس اثبات نیابت فقهای جامع الشرایط امام معصوم امر ولایت حاکمیت، به3وظیفه‌ اساسی ایشان اشاره می‌کند که پیامبر ائمه‌ معصومین عهده‌دار انها بوده‌اند: نخست، وظیفه‌ افتا که مناصب اختیارات مسلم فقیه جامع الشرایط غالبا هیچ‌یک فقها باره مخالفتی ندارند. محقق، اثبات منصب فتوا فقهای جامع الشرایط علاوه اجماع علما، مقبوله‌ عمر بن حنظله ابی خدیجه استناد کرده انها موید نظر خود گرفته است.

وظیفه‌ مهم دوم، منصب قضا ست که عقیده‌ محقق اردبیلی، هیچ مخالفتی سوی علما فقها مشاهده نشده است. محقق اثبات منصب فقهای جامع الشرایط، علاوه اجماع، به‌دلیل عقلی استناد کرده می‌گوید عقل لزوم پذیرش چنین منصبی سوی فقیه جامع‌الشرایط تایید می‌کند؛ چرا که غیراین صورت، نظام زندگی اجتماعی اختلال پیش می‌اید. بنابر این، تایید عقل تاکید اخبار اجماع علما، منصب قضاوت یکی مناصب مسلم فقهای جامع الشرایط محسوب می‌شود.

زیرا «جلوگیری ظلم ظالم انتقام مظلوم ظالم دفع مفاسد جلوگیری تجاوز بعضی مردمان بعضی دیگر رساندن حقوقشان انها استقرار حق جایگاه ایجاد نظم امنیت جامعه، واجب است.»

و رو، فقهای جامع‌الشرایط عصر حضور غیبت، واجب منصب وظیفه نیابت ائمه قبول کرده اقدام کنند.

سومین وظیفه‌ مهم اساسی فقهای جامع‌الشرایط عصر غیبت، اداره‌ امور سیاسی اجتماعی مسلمانان است. گفتیم که نظر محقق اردبیلی، فقیه جامع الشرایط، وارث انبیا قائم مقام امام معصوم تصرف همه‌ اموری که حق مسلم امام است، او جایزاست.

بر مبنای تعمیم عمومیتی که وی نیابت فقیه جامع شرایط قائل شده، می‌توان نتیجه گرفت که همان طور که اختیارات مناصب پیامبر امامان، تنها فتوا قضا خلاصه نمی‌شد انها متصدی امور سیاسی اجتماعی مردم بودند، اختیارات منصب فقها فتوا قضا خلاصه نمی‌شود، بلکه انها همه‌ امور دینی دنیوی مردم، نایب مناب امام هستند، که اداره‌ امور سیاسی اجتماعی انان جمله است.

محقق اردبیلی اثبات گستره‌ دامنه‌ اختیارات فقیه جامع الشرایط امور سیاسی اجتماعی، چند اموری که همگی مصادیق وظایف اختیارات سیاسی اجتماعی محسوب می‌شوند اشاره کرده انها حیطه‌ اختیارات فقیه جامع‌الشرایط می‌داند.

تاریخ ورود خبر: 22 مهر 1386 ساعت 10:34 تاریخ تایید: 23 مهر 1386 ساعت 09:20 تاریخ روز رسانی: 23 مهر 1386 ساعت 09:19 لینک خبر: http://www.hamshahrionline.ir/News/?id=35238