فایل علم قاضی 3 فایل هدیه

علم قاضی

این فایل موضوع مذکور حدود  80 پرداخته است.

برای داشتن دیدی کلی جهت اطمینان خرید قسمتی این فایل تقدیم حضورتان شود.

دکتر بهرام بهرامی عضو هیات علمی قاضی دیوان عالی کشور

علم قاضی پویه قضاوت:

1- مفهوم علم قاضی مهم کسر عین معنی دانستن: دانش معرفت شناخت، یقین، اظهار کردن، روش نمودن، دلیل، صحت، برهان، درک فهم نسبت حقیقت امری مقابل جهل ونادانی است.[1]، [2]، [3]

الف) داشتن وصف دانش اگاهی درجه‌ای دانش که برای قضاوت لازم ضروری است.[4]،[5]،[6]،[7]

ب) علم قاضی؛ عبارت اگاهی دانشی است که دادرس طریق ادله ابزراری خواندن بررسی پرونده تحقق اصحاب دعوی حاصل می‌شود.[8]، [9]،[10]

این نوع علم قاضی را علم حصولی یا علم حاصل ادله گویند.

ج) علم قاضی؛ عبارت اگاهی دانشی شخصی است «علم شخصی» که خارج پرونده وادله ابزراری قبیل مشاهده، شنیدن دیدن ... حاصل شده باشد. این نوع علم قاضی را علم شخصی یا ناشی حضور قاضی گویند.

ادله وجوه اعتبار علم قاضی:

الف) قائلین اعتبار حجیت علم قاضی؛ منطوق فهوم ایات 2/ نور 42، 44، 45، 48، 49/ مائده مبنی بر دلالت جواز حکم قاضی علم خود مطابق انچه جانب خداوند نازل شده است استناد می‌کنند.[11]،[12]،[13]،[14]،[15]،[16]،[17]،[18]

ایشان معتقدند که ایات فوق موضوع حکم بر روی عناوین «زاتی» «سارق» رفتهاست نه «من اقربا لزنا» یا «من اقام الشهود علی زنا» یا سارق. عبارت دیگر انچه ایات استافده می‌وشد این است که موضوع حکم تحقق عنوانی است که خداوند، مجازاتی برای ان وضع نمودهاست. پس علم تحقق چنین عنوانی، حای علم موضوع جواز قضاوت درنهایت مجوز قضاوت مطابق علم شخصی است صورت عدم امتثال براساس علم قاضی، لازمه ان عمل برخلاف ایات شریفه خواهد بود.[19]،[20]

ب) ادله دیگر مبنی بر حجیت علم قاضی اجماع است. کتاب جواهر امده است «قضات غیر امام معصوم (ع) نیز می‌توانند برطبق علم خود حقوق مردم قضاوت کنند ولی درمورد حقوق الهی، دونظر وجود دارد که نظر صحیح‌تر جواز قضاوت بر طبق علم شخصی است[21]» سپس استناد انتصار[22]، غنیه[23]، خلاف[24]، نهج‌الحق[25]، سراتر[26]،مختلف‌الشیعه[27] مسالک[28] قائل حجیت علم قاضی دلیل اجماع خصوص مورد حقوق مردم شده است.

منتظر شنیدن پیشنهادات انتقادات شما عزیزان هستیم.

امید است این فایل راستای ارتقای دانش اگاهی شما عزیزان مورد استفاده قرار بگیرد.

با ارزوی موفقیت سربلندی سپاس حمایت شما.

1- دکتر جعفری لنگرودی، جعفر، ترمینولوژی حقوق 468

2- راغب اصفهانی، حسین بن محمد، معجم مقررات الفاظ القران 343

3- قریشی، سید علی اکبر، قاموس قران ج 5 32 «قدعلم کل اناس مشربهم. 6/ بقره هر گروه محل اب خوردن خود را دانستند- قالوا سبحانک لا علم لنا الا ما علمتنا 32/ بقره. گفتند منزه است خداوند، دانشی برای ما نیست مگر انچه اخوختند ب ما- ما لهم به من علم 4/ کهف دلیلی ین گفته ندارند- من الناس من یجادل فی الله بغیر علم 3/ حج یعنی بدوندلیل مجادله می‌کند 15/ لقمان- 100/ نعام- 68/ یونس- 61/ زخرف.

4- ر.ک علامه حلی، تبصره المتعلمین 696 «... فی صفات القاضی لابد ان یکون مکلفا مومنا عدلا عالما طاهرا المولد ضابطا...»

5- ر.ک شیح مفیده (ره) المقنعه فی الاصول الفروع، باب القضاء «... القضاء بین الناس درجه عالیه شروط صعبه شدیده... لیس ثیق احد بذلک من نفسه حتی یکون عاقلا کاملا عالما بالکتاب، ناسخه منسوخه، محکمه متشابهه، عارفا بالنسه، عالما بالغه، مطلعا بمعنای کلام العرب، ... رعا عن محارم‌الله عزوجل»

6- ر.ک امام خمینی(ره)، تحریر الوسیله ج 2 538 «یشترط فی القاضی البلوغ، العقل، الایمان، العداله الاجتهاد المطلق ... الاعلمیه ممن فی البلد او ما یقر علی الاحوط ...»

7- ر.ک ماده واحد قانون شرایط انتخاب قضای دادگستری «قضات میان مردان واجد شرایط زیر انتخاب می‌شوند: 1. ایمان عدالت تعبد عملی نسبت موازین اسلامی وفاداری نظام جمهوری اسلامی ایران 2. طهارت مولد 3. تابعیت ایران وانجام خدمت وظیفه یا دارا بودن معافیت قانونی 4. صحت مزاج توانایی انجام کار عدم اعتیاد مواد مخدر 5. دارا بودن اجتهاد تشخیص شورای عالی قضایی اجازه قضا جانب شورای عالی قضایی کسانی که دارای لیسانس قضایی یا لیسانی الهیات رشته منقول یا لیسانس دانشکده علوم قضایی اداری وابسته دادگستری یا مدرک قضایی مدرسه عالی قضایی قم هستند...»

8- ر.ک دکتر خوئینی، غفور، ادله اثبات دعوی 417

9- ایت‌اله شاهرودی، سید محمود بایسته‌های فقه جزا 8

10- ر.ک السنهوری، عبدالرزاق، الوسیط ج 2 20 «دلیل‌هایی که توسط انها، اثبات دعوی می‌شود برای قاضی علمی نسبت قضیه بوجود می‌اورد که مثل ان است که خود قاضی، شاهد ناظر واقعه بوده است. قاضی ناچار است بر طبق علم حاصل ان حکم کند. ... دیگر علم شخصی قاضی خالی اتهام سوء‌ظن نیست میزان ان کاسته شده است ...»

11- ر.ک پیشین دکتر خوئینی، غفور 417

12- ر.ک پیشین ایت شاهرودی، سید محمود 8

13- ایه 2/ نور «الزانیه الزانی فاجلد اکل واحد منهما ماه جلده»

14- ایه 42/ مائده «السارق السارقه فاقطعوا ایدهما جزاء بما کسبا نکالا من الله»

15- ایه 44/ مائده «... من لم یحکم بما انزل الله فاولئک الکافرون»

16- ایه 45/ مائده «... من لکم یحکم بما انزل الله فاولئک الظالمون».

17- ایه 48/ مائده «... فاحکم بینهم بما انزل الله لا تتبع اهواء هم».

18- ایه 49/ مائده «و ان احکم بینهم بما انزل الله لا تتبع اهواء هم».

19- ر.ک ایت‌الله منتظری حسینعلی کتاب حدود 124

20- ر.ک ایت الله شاهرودی، سید محمود پیشین 23 24

21- ایت‌اله نجفی، شیخ محمد حسن، جواهر الکلام ج 40 88

22- علم الهدی، سید مرتضی، الانتصار، (قضاء شهادت) نقل الینابیع

23- غنیه النزوع، حمزه بن علی بن زهره الحلبی، کتاب القضاء الینا بیع الفقهیه ج 11 189 «برای حاکم جائز است که علم خود حکم کند جمیع امور اعم اموال وحدود قصاص ... دلیل این امر اجماع می‌باشد».

24- شیخ طوسی، الخلاف، ج 1 کتاب القضاء 235 «... حاکم می‌تواند تمام احکام علمش حکم کند چه اموال، حدود، قصاص غیر ان، فرقی بین حقوق‌الله حقوق الناس نمی‌باشد ....»

25- علامه حلی، نهج‌الحق کشف الصدق، 536 «... قاضی می‌تواند علم خویش حکم نماید...»

26- ابن ادریس حلی، اسرائر نقل الینابیع الفقهیه ج 11 253 «... نزد ما امامیه جائز است که حاکم علم خود حکم کند چون اگر چنین نکند منجر توقف احکام یا فسق قضات حاکمان می‌گردد».

27- علامه حلی، مختلف‌اشیعه چ 4 38.

28- شهید ثانی مسالک‌الافهام، ج 4 38.

29- شیخ محمد حسن نجفی، جواهرالکلام ج 40 88 «... قضاوت نکردن بر طبق علم شخصی مستلزم فق یا استنکاف صدور حکم است که هر دوی انها جائز نیست...»